مردم دست یغماگران فرهنگ وهویت ملی را کوتاه کنند

اولین اظهار نظرهای دکتر محمد علی رنجبر مدیر مرکز اسناد وکتابخانه ملی فارس  را از اینجا رویت نمایید  .

گوشه ای از گفتگوی ایشان با خبر نگار اختصاصی فرهنگ وهنر خبر جنوب: 

-مردم دست یغماگران فرهنگ را از اسناد ملی کوتاه کنند .

- نباید گذاشت فعالیتهای پشت اسم ورسم ها وتشکیلات کم رنگ شود...

نمایشگاه مهرهای حک شده در شیراز افتتاح گردید..

 به گزارش روابط عمومی مرکز اسناد وکتابخانه ملی فارس مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس روز ۱۶فروردین ۱۳۹۱ در آیین گشایش این نمایشگاه اظهار داشت: در راستای معرفی جایگاه مهر در بررسی‌های اسنادی و پژوهش‌های تاریخی، نخستین نمایشگاه سیر تاریخی مهرهای حک شده بر اسناد و فرامین به جا مانده از دوره‌های گذشته استان فارس در موزه تار و پود مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس برگزار شد.

محمد علی رنجبر افزود: در این نمایشگاه بیش از ۴۰ تابلو عکس از مهرهای دوره باستانی تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در معرض دید علاقمندان گذاشته شده است.

وی خاطرنشان کرد: مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس، مهرهای حک شده بر اسناد تاریخی فارس با موضوع اجتماعی، سیاسی و فرهنگی را در اختیار محققان و پژوهشگران این استان قرار می‌دهد.

این مسئول با اشاره به اینکه مهر در فرهنگ و تمدن ایران از دیرباز تاکنون جایگاه مهم و در خور توجهی داشته است، اضافه کرد: در گذشته وجود یک یا چند مهر برای هر فرد ضروری بوده، که علاوه بر جنبه‌های تزئینی به عنوان تأییدیه سند هویت محسوب می‌شد.

مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس تصریح کرد: مهرها افزون بر نمایش سیر تحول و تکامل خط و هنر تزئین، نشانگر باورها، عقاید، معیشت و زیباشناسی دوره‌های گذشته و معاصر هستند.

وی ادامه داد: نقش مهرها بر اسناد با اضافاتی مانند تحمیدیه، توقع و تشعیر همراه بوده و در اشکال چهارگوش یا بیضی با نام و عنوان صاحب مهر کنده‌کاری شده که در معامله و قرارداد مورد استفاده قرار می‌گرفت.

مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس اظهار داشت: برای ممهور کردن نامه‌ها به دوستان و نزدیکان از مهرهایی که دارای اسم بوده استفاده می‌شده است.

رنجبر تصریح کرد: مهرهای مردم عادی بر روی نقره، مس، مفرغ بوده که روی اغلب آن‌ها علاوه بر نام صاحب مهر، تصویر پرنده، حیوان و یا شاخه درختان کنده‌کاری شده است.

وی اضافه کرد: مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس در آینده نزدیک به مناسبت صیانت از آب‌های نیلگون خلیج همیشه فارس، نمایشگاهی با عنوان خلیج فارس، یادروز سعدی و عکس‌هایی از آموزش و پرورش قدیم استان فارس برگزار می‌کند.

مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس گفت: عنوان مهرها در این نمایشگاه شامل تصویر شاهزاده ساسانی سوار بر اسب، هوالحق‌الملک‌الله، و ما توفیقی الا‌ باالله، انا‌الفقیر محمدبن محمد دولت شاه، شاه اسماعیل صفوی، بنده شاه ولایت طهماسب، بلند اختر برج شهی حسینعلی، حضرت شاه‌چراغ، ناصرالدین شاه، امام جمعه، جلال‌الدوله، علاءالدوله در مورد دوره قاجاریه در ابعاد مختلف به نمایش گذاشته شده است.

رنجبر خاطرنشان کرد: نمایشگاه سیر تاریخی مهرهای حک شده بر اسناد گذشته از ۱۶ تا ۲۵ فروردین ماه جاری برای بازدید علاقمندان برپا است.

نخستین نمایشگاه سیر تاریخی مهرهای اسناد وفرامین فارس ۱۶آبان۹۱

مهر در فرهنگ وتمدن ایران از دیر باز تاکنون جایگاه مهم ودرخور توجهی داشته است ویکی از منابع مهم شناخت وبررسی اسنادوبطور کلی تاریخ گذشته بشمار می آید.

نخستین نمایشگاه نقش مهرهای حک شده بر اسناد تاریخی فارس در راستای معرفی جایگاه مهر در بررسی های اسنادی وبطور کلی پژوهش های تاریخی ۴شنبه  ۱۶فروردین  ۱۳۹۱درمحل موزه تاروپود مرکز اسناد وکتابخانه ملی فارس با همت بخش آرشیو این مرکز افتتاح  خواهد گردید. 

تقسیم بندی سند

1. اسناد عرفی

2.اسناد شرعی

تقسیم بندی تاریخی ما از دیدگاه آرشیوی وسند:

۱. دوران قبل از صفویه

۲.دوران صفویه

۳.دوران افشاریه

۴. دوران زندیه

۵.دوران قاجار

1.( از آغاز تا مشروطیت                       2. از مشروطیت تا 1304 در زمان رضا شاه)

۶.پهلوی اول تا شهریور 1320 شمسی

۷.پهلوی دوم تا 1357

۸.دوران انقلاب اسلامی

علل اهمیت اسناد تاریخی۱ / انواع سند

اسناد تاریخی و آرشیوی دارای اطلاعات متنوع تاریخی هستند.

تنوعات اطلاعات تاریخی در اسناد آرشیوی:

علم سند شناسی، تاریخ و ادبیات به ما کمک می کند تا تنوع اطلاعاتی را از یک سند دریابیم.

۱.مهمترین منبع که اطلاعات کامل درباره یک موضوع و جریان به ما می دهد خود سند است .

۲.مهمترین منبعی که مقاله نویسی و تهیه اسناد مالی و قضائی دردوران گذشته به چه صورت بوده است و ترتیب نگارش آنها چگونه بوده است.

۳.پی بردن به چگونگی وضعیت مالی ، اقتصادی دولت –ملت ، طبقات گوناگون ، کیفیت معیشتی مردم ، رفاه ، داد و ستد آنان

۴. طرز رفتار کارکنان و ماموران دولتی با مردم

۵.مسائل گوناگون اجتماعی ، عام المنفعه ، مشارکت درامورخیریه ، نذورات و چگونگی پرداخت آنهاو ...

۶.روشن شدن نکات و مسائل جغرافیائی واقلیم شناسی، اعم از دولت و مردم ، دلبستگی مردم و دولت به مسائل جغرافیائی مرزی، تغییر اسامی، دارالعباد--------یزد، دارالارشاد و اردبیل ، دارالعلم شیراز، دارالسلطنه تبریز

۷.کشف خلقیات ؛ آداب ورسوم و چگونگی تحولات فکری مردم

۸.بررسی مهرها و توقیعات ، امضاء ها و توشیح ها و ...

۹. تکامل و تطور خط در فارسی.

۱۰. تحولات هنری

علل اهمیت اسناد تاریخی، حفظ هویت ملی و تاریخی ما ایرانیان است .

انواع سند:

۱. سلطانیات: فرامین شاهان و شاهزادگان، رقم های شاهزادگان.

۲.دیوانیات: اسنادی که درنظام اداری، دیوانسالاری، ما تولید می گشت دروزارتخانه ها، دربار و ...

۳. اخوانیات:نامه ها و مکاتبات دوستانه رجال تاریخی، در نامه های شخصی

۴.اسناد مالی (اوراق سندی) وقضائی (وقف نامه ها، مقاله ها ، نذرنامه ها ، حبس نامه ها و وصیت نامه ها  

----------------------------------- 

۱.برگرفته از دوره آموزشی سند شناسی(آرشیو ملی) 

کتابشناسی احمد بن موسی(ع) منتشرشد..

 

کتابشناسی احمدبن موسی شاهچراغ (ع) به همت انتشارات آثار ماندگار چاپ و منتشر گردید.
این اثر پژوهشی به کوشش فربد کامگار و علی احسانی مقدم در ۱۶۴ صفحه تهیه و آماده نشر گردیدبه بررسی کلیه آثار منتشر شده درباره احمدبن موسی شاهچراغ  (ع) می پردازد.
نظر به اهمیت شیراز و بارگاه مقدس شاهچراغ (ع) که بنا به فرموده مقام معظم رهبری سومین حرم اهل بیت (ع) در کشور است، تهیه کلیه آثار و منابع مختلف در مورد حضرت احمدبن موسی شاهچراغ (ع) ازویژگی خاصی برخوردار است. از آنجا که کتابشناسی و فهرست منابع ازابزار مهم تحقیق و پژوهش شناخته می شود و بسیاری از محققین در پژوهشهای خود از آن استفاده می نمایند٬ از این رو تهیه و گردآوری آن مستلزم دقت و کوشش بسیار می باشد٬ از طرفی پراکندگی جغرافیایی کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی و فقدان منابع تحقیقاتی همواره از مشکلات و معضلات اساسی پژوهشگران می باشد.
با توجه به اینکه گردآوری کلیه آثار در ارتباط با یک موضوع و یا یک شخص طیف گسترده و وسیعی از منابع را در بر میگیرد٬ لذا این امر با شناسایی کتابها٬ اسناد٬ مقالات٬ روزنامه ها و... با استفاده از پایگاهها و منابع کتابشناختی ٬ جستجو در کتابخانه ها٬ نمایه ها و فهرستها و ... میسر گردید که امید است پژوهندگان و محققین٬خصوصا در حوزه دین پژوهی را پسند افتد

تعریف سند وآرشیو از دیدگاه مدیریت اسناد

هر نوع اطلاعات ثبت شده در هر سازمان که به اشکال نوشتاری ، دیداری، شنیداری و الکترونیکی قابل تنظیم و بهره برداری است .

تعریف سند از دیدگاه مدیریت آرشیو:

تشکیلاتی که مسئول گزینش ، نگهداری و ثبت اسناد واجد ارزش و نگهداری دائم و ارائه خدمات مربوط به آن می باشد . آرشیو ملی به چه مکانی و کجا گفته می شود:

آرشیوملی جایگاهی که اسناد و مدارک قابل توجه ملی و دولتی که ارزش نگهداری دائم رادارند درآن حفظ و نگهداری می گردند، البته پس از گرد آوری ، ارزشیابی ، تنظیم وتوصیف ، ذخیره سازی ، بازیابی و ....

منابع تامین کننده تاریخ نگاری: ۵ دسته

۱- منابع نقلی و ذهنی: درتاریخ شفاهی

۲-باستان شناسی

۳-ترسیمی و تصویری و عکس و نقشه و فیلم و...

۴-اسناد و مدارک مکتوب و نسخ خطی ، کتب ، جراید قدیمی، نشریات و ...

۵- اسناد و مدارک آرشیوی و تاریخی ، " وقف نامه ها ، فرامین ، احکام ، شجره نامه ها و نسب نامه ها و ...

اسناد در زندگی روزمره تولید می گردند، بنابراین احتمال خطا آن کم می باشد، به مرور زمان به آن جنبه وارزش تاریخی می دهد.(برگرفته از درس سندشناسی  استادمحسن روستایی )

عریضه ؛ارزش سند؛سند شناسی

 عریضه: نامه ای که معمولا خطاب به مقامی رسمی که حاوی شکایت از کسی و چیزی است . به عریضه شکایت نامه نیز گفته می شود. نامه ای که کسی به شخصی مهم و بلند مرتبه می نویسد. مهمترین عنصر سند تاریخ سند است . اگر تاریخ بصورت مستقیم در سند ذکر نگردد از طریق قرینه سازی می توان به آن پی برد.

ارزش سند از دیدگاه آرشیویست ها( ۲ ارزش):

۱. ارزش اولیه : اهمیت اداری و حقوقی آن است

۲.ارزش ثانویه : پژوهشهای تاریخی وسند پژوهی.

برای بازیافت اهمیت و ارزش سند، باید این نکته را بدانیم که چون گذشته چراغ راه آینده است باید علم به گذشته را خوب فراگیریم ، علم حال و آینده از طریق علم به گذشته است . پیشرفت ها و تجارب علمی ، فنی و تخصصی به گذشته ارتباط دارند،تجارب گذشتگان در اسناد تاریخی آنها نمودار می باشد. تمامی تجربیات علمی، فرهنگی ، اجتماعی و اقتصادی و ...گذشتگان از اسناد تاریخی آنها دریافت می گردد.

اسناد ارتباط مستقیمی با تاریخ و فلسفه می یابند. هویت هر چیزی به تاریخ و فلسفه اش باز می گردد . ما همواره زمانی می توانیم فلسفه تاریخ را بررسی نمائیم که رابطه علت و معلولی را بیابیم و بتوانیم روابط علت و معلولی را بین حوادث برقرار نمائیم ، چیستی های خلقت و جامعه شناسی تاریخی به فلسفه تاریخ و روابط علت و معلولی باز می گردد ، آنها کذب و دروغ را نمی توانند تشخیص دهند از درون تاریخی منتزع می گردد که ان تاریخ مبتنی بر سند است . اگر تاریخ چیزی را بدانیم فلسفه آن را نخواهیم فهمید . سند مهمترین عاملی است که بین اثر و موثر پیوند دقیقی ایجاد می نماید و روابط علت و معلولی حوادث را بخوبی بیان می نماید . سندتاریخ هدایتگر و اصیل را می سازد اگر تاریخ اصیل مبتنی بر سند، تدوین وتنظیم گردد ، فلسفه تاریخ می تواند برآیند آن باشد ، پس رابطه سند با تاریخ و تاریخ را با فلسفه باید بیابیم: نتبجه آن : ایجاد و شناخت تاریخ هدفمند، عبرت آمیز و مستند خواهد بود فلسفه ، واقعیات هستی و تاریخی را می خواهد بیان نماید.

سندشناسی چیست و کاربرد آن در هدف از آموزه های سند شناسی:

بررسی ، مصالح ، شکل ، اجزا و انواع سند ، محتوا شناسی ، سبک نگارش و اصطلاحاتی که با نگاهی علمی مورد تحلیل قرار بگیرد ، بعبارتی دیگر سند شناسی عینی بررسی تاریخی اسناد . در این دانش از قدیمی ترین تا جدید ترین سند مورد مطالعه قرار می گیرد . " ۴۰ سال" .

ریشه اجتماعی سندشناسی:

۱.تاریخ اجتماعی

۲.تاریخ دیوانسالاری

هدف تاریخ اسناد: آشکار سازی کاربرد اسناد تاریخی.

تعریف: چرا که اسناد برای تبادل نظر یا ارائه مطلبی از طریق نوشتار است که خود منجر به واکنشهای گوناگون از طرف مقابل خواهد شد ، پس سندشناسی روشن کردن توسعه تاریخی اسناد با محور قرار دادن کاربرد آنان به اضافه ساختار اسناد در زمانها و دوران گوناگون است .

- نتیجه علم سندشناسی:

۱. تعیین و تامین اصالت سند از نظر جعلی و اصلی بودن

۲. ارزشیابی بهتر از اسناد

۳.انجام بهتر مباحث سندد پژوهی وپژوهشهای تاریخی

۴.فهرست نویسی، تنظیم و توصیف اسناد

تعریف مدرک

ماخذ و دلیل چیزی را مدرک می گویند اما اکثر آرشیویست ها سند و مدرک را یکی می گویند اما به لحاظ معنائی می توانند مترادف و یکی باشند.

مدارک به غیر از اسناد تاریخی می باشند: به عنوان مثال ، فیلم ، عکس ، پوستر ، نوار و ... مدرک نام می گیرد ...در واقع به سندهائی اطلاق می گردد که تاریخی شده باشند.

سند تاریخی: سندی که شامل مرور زمان می گردد و ارزش و قابلیت نگهداری دائم را دارد در معنای اصطلاحی سند تاریخی گفته می شود ، اسناد تاریخی در بایگانی ها نشان داده می شوند و آرشیو ملی بایگانی کل است .

۲ گروه مراجعه کننده اساسی آرشیو ملی:

۱. دولتمردان

۲.پژوهشگران تاریخ

*آزمون و خطا درکشورهایی که پژوهشگران برای انجام امور تحقیقی خود به آرشیو ملی مراجعه نمی کنند بسیار زیاد است .

اسنادتاریخی دارای سه مرحله ارزشی می باشند:

۱.اداری و حقوقی

۲.تاریخی و سند پژوهی

۳.فرهنگی

۱.ارزش اداری و حقوقی: سند پس از طی مراحل اداری، جاری و نیمه جاری پس از انتقال در بایگانی کل نگهداری می گردد .درارشیو ملی هر سازمان و نهادی ممکن است دوباره پس از انتقال ، سفارش به این مکان مراجعه و سندی را درخواست نماید.

مدیریت اسناد: از طریق این واحد مدیریتی و از طریق بایگانی کل به دستگاهها پاسخ داده می شود.

مدیریت آرشیوی: پس از طی مراحل لازم ارزشیابی ، مهمترین آن ها به بایگانی منتقل می گردد.

۲.ارزش تاریخی: قابل توجه مورخان و پژوهشگران تاریخی برای تدوین و تنظیم سند.
۳.ارزش فرهنگی: شناساندن سند به مراجعه کنندگان ، پژوهشگران ، محققان و ....

تفاوت کتاب و سند؛تعریف سند

کتاب موضوع گرا و سند منشاگراست.

تعریف سند:

برای تعریف سند دو ریشه لغوی و اصطلاحی می توان در نظر گرفت.

سند با ریشه لغوی : نوشته ای که درمقاله دعوی(دفاع) قابل استناد باشد . سند: دلیل، نوشته ،مدرک، رسید ، قبض یا چیزی که به آن اعتماد نمایند. جمع سند....اسناد. سند رسمی به سندی اطلاق می گردد که در مرجعی ذیصلاح تنظیم شده باشد و سند عادی سندی که از طریق مرجعی غیر ذیصلاح تنظیم شده باشد.

سند در معنای اصطلاحی: سندی که مراحل جاری و نیمه جاری وراکد را طی کرده باشد و قابلیت نگهداری دائم را در آرشیو ملی دارد و پژوهشگران تاریخ و سند پژوهان برای انجام پژوهشهای تاریخی...به این اسناد رجوع می نمایند. معمولا اصطلاحنامه گفته می شود . مراجعه کننده به آرشیو ملی : مورخ نام می گیرد . هر شخصی و هر رشته تحصیلی که باشد

۳ گروه مرتبط با سند و آرشیو ملی:

۱. سند پژوه: کسی که خود سند را تشریح و آنالیز می نماید و روی خود سند کار می کند.

۲.پژوهشگر سند: کسی که با سند کار می کند.

۳.مورخ: کسی که برای تحصیل علم تاریخ از تمامی منابع استفاده می نماید.

(برگرفته از درس سندشناسی  استادمحسن روستایی )