متن کامل مصاحبهی مکتوب روزنامهی بینالمللی تهران تایمز با دکتر محمدرضا مجیدی رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی جهت اطلاعرسانی بیشترمنتشر میگردد.(اینجا)
وبلاگ فصلنامۀ علمی- دانشجویی مطالعات آرشیوی دانشگاه الزهرا (س) راه اندازی شد.
علاقمندان میتوانند برای آشنایی با این فصلنامه و همچنین دریافت نسخه الکترونیکی شمارههای اول تا پنجم آن، به این وبلاگ مراجعه نمایند.
ضمناً شمارههای ششم و هفتم این نشریه به زودی منتشر خواهند شد.
...برای ورود به این وبلاگ، اینجا کلیک کنید...
واژه شناسی:
ریشه واژه چاپخانه و زمان رواج پول کاغذی در ایران:
از دستاوردهای مهم اقتصادی دوره مغولان پیدایش پول کاغذی در این دوره است. پول کاغذی با نام «چاو» نخستین بار در زمان گیخاتو، شاه مغول، در اثر مبادلات اقتصادی با چین پا به عرصه وجود گذاشت.
رایج کردن پول کاغذی به تشویق صدر جهان، صدراعظم گیخاتو، برای سرو سامان بخشیدن به اوضاع اقتصادی آن زمان انجام شد. اما چنان با واکنش شدید ایرانیان بهخصوص مردم تبریز روبهرو شد که گیخاتو دستور جمعآوری آن را داد.
پیدایش پول کاغذی که جرقه آن در دوره مغول زده شده بود، در همان زمان از بین رفت و تا محدوده زمانی بسیار وسیعی دیگر اثری از آن به چشم نخورد.
سابقه انتشار اسکناس در ایران به دورهی گیخاتوخان، پنجمین ایلخان مغول برمیگردد.شرایط نامناسب اقتصادی و نیاز به واردات مواد غذایی که بر اثر خشکسالی و رکود کشاورزی در دورهی ایلخانان بهوجود آمده بود، حاکمان را بر آن داشت تا سکههای طلا و نقره را از دست مردم جمع کنند.
در سال 693 هجری، زمانی که گیخاتوخان بر ایران فرمانروایی میکرد، در نتیجهی هزینه شدن بیش از اندازهی زر و سیم برای خوشگذرانی خان مغول و اطرافیانش، خزانه کشور تهی شد و حتی برای غذای روز نیز پول کافی در دسترس نبود. در این میان، فردی به نام عزالدین محمدبن مظفربن عمید، که از وضعیت چین و سرزمینهای زیر فرمان قاآن آگاه بود، خود را به صدرجهانزنجانی، وزیر گیخاتوخان رسانید و به او پیشنهاد کرد به جای زر و سیم، چاو را در سرزمین ایلخانان رواج دهد و بحران مالی را از این راه حل کند.
به فرمان ایلخان خرید و فروش با زر و سیم ممنوع شد و در هر شهری ادارهای به نام چاوخانه بنیانگذاری شد و پول کاغذی برای مدتی، هر چند کوتاه، رواج پیدا کرد. این پول، قطعه کاغذی مستطیلی شکل بود که روی آن شهادتین، لغب مغولی گیخاتو، مبلغ آن و عبارت زیر نوشته شده بود:
"پادشاه جهان در تاریخ سنهی 693 این چاو مبارک را در ممالک روانه گردانیدتغییر و تبدیلکننده را با زن و فرزند به یاسا رسانیده، مال او را جهت دیوان بردارند"
اما طولی نکشید که مخالفت با این پول از شیراز و تبریز آغاز و لذا، چند ماه بیشتر عمر نکرد. با اینکه گیخاتو حکم به لغو آن داد، صدای مخالفت با او نه تنها خاموش نشد بلکه گسترش یافت، نظامیان را هم فراگرفت و به تدریج تبدیل به انتقاد عمومی از فساد اداری شد.
گیخاتو پس از اینکه از مخالفت تنی چند از ژنرال هایش آگاه شد و شنید که دست به نافرمانی زده و درصدد شورش نظامی برآمده اند در سال 1295 میلادی از ترس فرار کرد و به مغان شمالی (نخجوان) رفت و در آنجا کشته شد.
فساد اداری و بوروکراسی بد در ایران از زمان مغولها و کمی بیش از 700 سال پیش آغاز شد، در عصر جانشینان شاه عباس به صورتی دیگر درآمد و پیچیده تر شد و پس از یک دوره اصلاحات در زمان نادر و کریمخان، از اواخر سلطنت فتحعلیشاه قاجار رو به وخامت نهاد بگونه ای که دو مستشار آمریکایی بیطرف ـ مورگان شوستر و دکتر میلسپو ـ به یک نسبت از حل این مسئله ابراز یاس کرده بودند.
مورخان ولخرجی حکمرانان مغولی ایران از اموال عمومی و خزانه (بیت المال)را به دلیل بی اطلاعی از رموز و فنون حکومت و بی اعتنایی نسبت به آن به علت ادامه علاقهمندی به زندگانی در حال کوچ و بذل و بخشش به بستگان و خواص نوشته و افزوده اند که این میراث مغول منحصر به ایران نیست، روسیه و چند منطقه اروپایی و آسیایی پیرامون آن هم از قربانیان این میراث هستند که همانا بوروکراسی و فساد اداری است. همین فساد اداری یکی از علل فروپاشی شوروی بوده است زیرا که پس از درگذشت لنین، وارثان انقلاب بلشویکی او نتوانستند و یا نخواستند به آن پایان دهند که در فرهنگ کشور ریشه دوانیده است.
به هر حال، چاو مدت زیادی پایدار نماند و با شورش مردم تبریز و سپس شیراز زمینهی اعتراض سراسری فراهم شد و در زمان غازانخان دیگر اثری از چاو باقی نماند و سرانجام فقط نامی از آن در تاریخ ماند.
البته، نام چاوخانه به صورت چاپخانه در فرهنگ ایرانی ماندگار شد.
منبع:خراسان نیوز
در پی ایجاد شبکه تخصصی آرشیویستهای ایران به آدرس زیر:
https://telegram.me/iranianarchivist
بر آن شدیم تا با همکاری اعضای محترم کانال، مرامنامهای تهیه کرده و همگی ملزم به رعایت مفاد آن باشیم. متن مرامنامه جهت اطلاع کاربران عزیز در وبلاگ نیز درج میگردد.
به نام ایزد یکتا
«مرامنامه شبکه تخصصی آرشیویستهای ایران»
با سلام خدمت اعضای محترم، با هدف ساماندهی مطالب و مدیریت زمان، استفاده بهتر از محتوای کانال و نیز ارائه شیوه صحیح استفاده از شبکههای اجتماعی در تولید و نشر علوم و تبادل افکار، لازم بود مرامنامهای تنظیم و در اختیار اعضای محترم قرار بگیرد که برای همه اعضا محترم لازم الاجرا خواهد بود. چون این شبکه در حوزه آرشیو و کتابداری فعالیت خواهد داشت، چکیدهای از اهداف این شبکه خدمت دوستان ارایه میکنم.
این شبکه فارغ از هر گونه وابستگی سیاسی، دولتی و غیر انتفاعی فعالیت میکند و حوزه فعالیتش شناخت و ارزیابی اسناد و عکسهای آرشیوی، اصول، قوانین و استانداردهای روز در حوزه آرشیو کتابداری، اخبار و اطلاعیههای مرتبط با این حوزه و تسهیل ارتباط میان نخبگان و مسؤلین، تلاش در جهت رشد فرهنگ مطالعه و تحقیق در حوزه آرشیو و کتابداری بخصوص اسناد آرشیوی، شناسایی ظرفیتهای فرهنگی اعضا و بهره برداری بهینه از آنها در جهت تحقیقات آرشیوی، ارایه برنامهها و طرحهای راهبردی بر اساس نیازها و فرصتها و ظرفیتها به سازمانها و ادارات مربوطه میباشد.
قوانین شبکه:
- کاربران در این شبکه در دو گروه «عضو عادی» و «عضو فعال» حضور خواهند داشت. اعضای عادی کاربرانی هستند که از طرق مختلف به عضویت شبکه دعوت شده و مطالب آن را مطالعه و استفاده میکنند. اعضای فعال کاربرانی هستند که دسترسی درج مطلب داشته و تعهد فعالیت در حوزه مشخصی و طبق روال تعیین شده را خواهند داد.
- هرگونه ارتباط با مدیر شبکه صرفا از طریق آدرس @amir54 در تلگرام انجام خواهد گرفت.
- همه اعضای محترم ملزم به تکمیل و ارسال فرم رزومه (که متعاقبا ارسال خواهد شد) به آدرس معرفی شده میباشند.
- اعضایی که متقاضی دریافت دسترسی admin برای درج مطلب میباشند، هنگام تکمیل فرم رزومه، قسمت مربوط به درخواست دسترسی ادمین را نیز تکمیل نمایند. بدیهی است با قبول قوانین مندرج در آن، از اعضای محترم تقاضا دارد خود را ملزم به رعایت آنها بدانند
- در راستای مدیریت زمان، (هم برای اعضای عادی و هم برای اعضای فعال) هنگام ایجاد دسترسی برای اعضای فعال، زمان فعالیت در طی هفته و تعداد پستهای مجاز قابل درج به ایشان اعلام خواهد شد که تقاضا دارد خود را ملزم به رعایت آن نمایند.
- اعضای فعال، ملزم خواهند بود در انتهای مطلب هر پستی که درج میکنند، آدرس پروفایل خود را نیز با هدف معرفی و مشخص بودن نویسنده درج نمایند.
- هر گونه توهین به شخص حقیقی یا حقوقی یا درج مطالب خلاف موازین و قوانین اسلامی و نظام جمهوری اسلامی ایران، منجر به حذف بدون تذکر فرد خاطی خواهد شد و تبعات آن نیز متوجه نویسنده مطلب خواهد بود.
- اعضای فعال از هرگونه چت، طنز و شوخی، بحث و جدلهای دونفره خودداری و از قرار دادن هر نوع پست بی محتوا و کم مایه اجتناب کنند و تنها پستهای ناب و بکر مربوط به شبکه اکتفا شود.
معاون حقوقی رئیس جمهور صبح روز سه شنبه از سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران بازدید کرد.
به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران، الهام امین زاده معاون حقوقی رئیس جمهور صبح سهشنبه ۹ تیر با حضور در کتابخانه ملی ایران از بخش های مختلف این سازمان دیدن کرد. سید رضا صالحی امیری رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، معاون حقوقی رئیس جمهور را در این بازدید همراهی کرد . امینزاده از تالارهای مطالعه، بخش نسخ خطی و نشریات کتابخانه ملی دیدن کرد
در ادامه این بازدید امین زاده و صالحی امیری در نشستی به گفت و گو و تبادل نظر پرداختند. رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی با ابراز خرسندی از حضور معاون حقوقی رئیس جمهور در سازمان متبوعش با اشاره به نسخ خطی به عنوان یکی از حوزه های فعالیت کتابخانه ملی گفت: حوزه نسخ خطی نیازمند دو کار بزرگ است. بحث حمایت حقوقی که باید سامان یابد. وی با ابراز تاسف از دلالی و تجارت در این حوزه تصریح کرد: متاسفانه تجارت و دلالی در این زمینه بسیار سنگین است. صالحی افزود: باید این مسئله یک وجه حقوقی پیدا کند. وی تاکید کرد: وجه دوم هم وجه مالی است که ما برای خریداری نسخ خطی تلاش کنیم.
ادامه مطلب ...
لیزنا، سید ابراهیم عمرانی، سردبیر: ما رجاء واثق داریم که البته حقوقی از سوی ملت و ازمحل باجانههای[۱] مستقیم و شاید هم غیر مستقیم و همچنین از بابت حق سرزمینی از محل تعبیه ذخایر نفتی و ارزی در زیر زمینهای ممالک محروسه با عنایات قادر متعال، در مجموع مزایایی با عنایت دولتیان و مجلسیان بر ما مترتب شده، و اِشعار میدارد که موظفیم در قبال آن خدماتی در محدوده توانایی و بر اساس شروحی که سازمان به حیات بازگشته مدیریت و برنامهریزی برای رسته شغلی کتابدار معین کردهاند انجام دهیم، در حالتی که بر آرمش و آسایش ذاتی و اکتسابی ما تاثیر منفی نگذارد.
بیائیم منشور حقوق کاربرانمان را منتشر کنیم. بیائید وظایف خود را در بوق و کرنا کنیم تا به گوش همه برسد و همگان بدانند که ما یا دقیقتر بگویم حرفه ما در قبال جامعه مسئولیتهایی دارد. خُب به آنها بگوئیم، در قبال ایشان تا کجا مسئول هستیم. مطمئن هستم که این کار تاثیر خوبی در جامعه خواهد گذاشت. حتی توجه آنان را که پای ثابت اخبار ۲۰:۳۰ و عاشق خبرهای داغ هستند و با کتابخانه بیگانه و حتی غالبشان از کتاب گریزان هستند جلب خواهد کرد. ادامه مطلب ...
به گزارش لیزنا، دکتر علی لاریجانی امروز (سهشنبه ۹ تیر)در مراسم معارفه محمدرضا مجیدی رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی و تقدیر از زحمات محمد رجبی دوانی رئیس سابق این کتابخانه که در سالن تشریفات ساختمان مشروطه مجلس شورای اسلامی برگزار می شد، گفت: خدا را سپاس می گویم که دکتر مجیدی مسئولیت کتابخانه مجلس را عهده دار شدند، این کتابخانه جزو قدیمیترین کتابخانههای کشور محسوب می شود.
رئیس مجلس شورای اسلامی ادامه داد: کتابخانه مجلس از سابقه تأثیرگذاری در تاریخ ایران برخوردار بوده هم از نظر نفایسی که در اختیار کتابخانه است ممتاز بوده و هم از لحاظ نقشی که این کتابخانه در تاریخ ایران دارد، کتابخانه مجلس جزو مراکزی است که همیشه با دقت نظر از لحاظ مدیریت و کار روبرو است، انشاءالله در آینده نیز پشتیبانی های مدیریتی و تجهیزاتی ادامه یابد. ادامه مطلب ...
جناب آقای سید کاظم موسوی بجنوردی
رئیس محترم مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
بعد از سلام
من در عمر درازم بیشتر از 70 سال با کتاب و کتابخانه سروکار داشته ام و کتابخانه های فراوانی از کتابخانه فقیر مدرسه شوکتیه بیرجند که بیاد دارم فقط چندصد جلد تاریخ اسلامی جرجی زیدان داشت که عند اللزوم به دانش آموزان جایزه می دادند تا کتابخانه چند میلیونی کنگره آمریکا را دیده ام که بعد از اتمام تحصیلات تکمیلی در آن کشور من حدود 500 جلد کتاب جغرافیائی از انبار انبوه کتاب های مکررآن برای دانشگاه تهران به ارمغان آوردم. اکنون صمیمانه اعتراف می کنم در عمرم به هیچ کتابخانه ای مانند کتابخانه مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی دلبستگی نداشته ام و این دلبستگی به خاطر غنای کتابخانه که به عقیده من یکی از بزرگ ترین در نوع خود است بخصوص در منابع پژوهش، آماده بودن در ودیعه دادن کتاب و بالاخره برخورد دوستانه رئیس و کارمندان آن است.
من آرزو داشتم که بتوانم کمک چشم گیری به کتابخانه مورد ستایشم بکنم ولی متاسفانه کتابخانه 5000 جلدی من شامل 1500 نقشه جغرافیایی در سال های اول بعد از انقلاب به علل معلوم بفروش رسیده و از دو سه هزار کتابی که بعد از فروش آن به دستم رسیده 1200 جلد کتب درسی دانشگاهی را به کتابخانه دانشگاه بیرجند که وجود علمی خود را مرهون معارف آن حدود می دانم اهداء کرده ام و اکنون در همان حدود کتابهای نخبه مانده را که بیشتر به زبان های خارجی است همراه مقداری اسناد و مدارک که در طول سالها جمع آوری شده را با ذکر اینکه «چه کند بی نوا همین دارد» با صمیمیت قلبی و احساس اینکه اندکی از آرزوی مرا برآورد به کتابخانه مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی تقدیم می کنم و امیدوارم مورد قبول جنابعالی قرار گیرد.
محمدحسن گنجی
استاد ممتاز دانشگاه تهران
20/2/89
-----------------------
در ادامه نظر کارشناسان و همکاران آمده است :
ادامه مطلب ...