انواع قطع کتاب و انواع کاغذ ها

لازم دانستم با توجه به این که فهرستنویسم و کار فیپای کتب بر عهده دارم اطلاعاتی از قطع کتابها و همچنین با توجه به علاقه‌ام به کار مرمت و بازسازی انواع کاغذ را در اینجا بنگارم و البته توضیح انواع کاغذها باشد برای روزهای آینده؛

کتاب‌ها نیز در نسخه‌شناسی مخطوطات از نکات قابل توجه است؛ زیرا اندازه‌ی قطع کتاب در تاریخ نسخه‌پردازی سنتی در تغییر و تحول بوده و پسندهای هنری و نیز مواضع عدیده‌‌ی استفاده از کتاب،سبب پیدایش اندازه ها و قطع‌های گونه گون شده،اندازه قطع در تمدن ایرانی اسلامی بسیار متنوع بوده، ولی مهم‌ترین و معمول‌ترین اندازه‌های قطع‌ها کتاب عبارتند از :

-         قطع بَغَلی: معادل قطع جیبی در روزگار ماست ۵۰*۷۰سانتی متر

-    قطع بیاضی: به گونه‌ای از کتاب که اوراق آن از طرف عرض صحافی و شیرازه شده است و از جانب طول باز و بسته شود(مایل هروی،۱۳۸۰:۲۰۱) – در ضمن بیاض،جنگ،جریده ،سفینه،خرقه،کشکول یا کجکول،مجموعه، دفتری است که در آن مطالب گونه‌گون جمع و نوشته شود.

-    قطع جیبی: در دوره های اخیر بیش تر مورد توجه است کوچک است که میتوان آن را در پالتو یا کت گذاشت ۱۱*۲۱

-    قطع حمایلی: قطعی بوده‌است به طول و عرض ۱۲*۶ سانتی متر به صورت خمایل روی لباس زیرین می‌آویختند.

-         قطع خشتی: از کهن‌ترین قطع‌های نسخه‌های خطی است به طول و عرض همسان و برابر

-    قطع رَحلی: به آن جهت گویند که هنگام خواندن کتاب قطع رحلی، آن را بر روی چهار پایه‌ای چوبی یعنی رحل  قرار دهند.رحلی کوچک ۴۲*۲۷سانتی متر است.رحلی متوسط ۵۰*۳۰ سانتی متراست.دحلی بزرگ هم ۶۰ در ۳۰ سانتی متراست. نسخه های قرآن کریم و شاهنامه و مثنوی مولوی رحلییند.

-         قطع رقعی: ۱۰*۱۹سانتی متر کوچکتر از وزیری .این روزا کاربرد زیادی دارد

-    قطع سلطانی : در اواخر عصر مغول و اوایل عهد تیموریان برای کتاب‌های خطی در ایران رواج یافت و از آن جهت آن را قطع تیموری هم گویند ۳۰*۴۰ سانتی متر

-         قطع تیموری...

-    قطع وزیری: دارای سه اندازه است به طول و عرض تقریبی ۱۵*۲۱کوچک – متوسط آن ۱۶*۲۴ و بزرگ ۲۰*۳۰ (مایل هروی،۱۳۸۰،ص۲۸۰)

و درپایان انواع کاغذها : آهار-A۴وآ۵ و آ۶- کاغذ ابری- خانبالغ-خراسانی- خوش‌قلم- دفتری-سمرقندی-شامی-فرنگی- گلاسه- کاهی-کشمیری که اگر فرصتی بود در آینده شرح خواهم داد.