نقش برجسته اشکانی خونگ اژدر

نقش برجسته خونگ اژدر یا تنگ نوروزی روی تخته سنگی بزرگ در 15 کیلومتری ایذه در استان خوزستان نقش شده است. در این نقش یکی از حاکمان محلی تمام قد ایستاده و چهره او از روبرو حجاری شده است.

این اثر تاریخی شامل دو نقش برجسته‌ متعلق به دوره عیلامیان و اشکانیان روی یک سنگ است که نقش برجسته متعلق به دوره عیلامیان تقریبا محو شده است.

در نقش برجسته اشکانی، یکی از حاکمان محلی تمام قد ایستاده و چهره او از روبرو حجاری شده است. دو کبوتر نیز دیده می‌شوند که یکی از آنها حلقه قدرت را به همراه دارد و شاه اشکانی روی اسب در سمت چپ قرار گرفته. در سمت دیگر سه نفر ایستاده‌اند که اولی یک روحانی است و چیزی شبیه میوه کاج در دست دارد. دو نفر دیگر احتمالا نگهبان هستند.

اولین نقش برجسته بر پیشانی سنگ رو به آبادی از دوره عیلام کهن با موضوع بار عام به حضور پادشاه می‌باشد. دومین نقش بر پشت همین سنگ از دوره اشکانی (الیمایی) که آیین تنفیذ قدرت شاهک الیمائی را از سوی مهرداد اشکانی نمایش می‌دهد، حجاری شده است

مرد یک دستی در این نگاره دیده می‌شود که احتمالا با مجسمه برنزی مرد یک دست که در موزه ایران باستان است ارتباط دارد. شاید این مرد در سنگ نگاره همان مرد یک دست موزه ایران باستان باشد.

در این صورت اگر شخصی غیر از شاه مجسمه خود را ساخته باشد انتظار می‌رود مجسمه شاه نیز در این محل وجود داشته باشد وفرد مزبرز باید که از مقام بالایی برخوردار باشد.

اولین نقش برجسته بر پیشانی سنگ رو به آبادی از دوره عیلام کهن با موضوع بار عام به حضور پادشاه می‌باشد. دومین نقش بر پشت همین سنگ از دوره اشکانی (الیمایی) که آیین تنفیذ قدرت شاهک الیمائی را از سوی مهرداد اشکانی نمایش می‌دهد، حجاری شده است.

این نقش تصویر سواری است با چهره نیم رخ که به چهار فرد با چهره‌های روبرو که شاید او را سپاس و درود می‌گویند نزدیک می‌شود. این نقش را لویی واندنبرگ در سال 1961 میلادی کشف کرد.

مرد سوار هیبتی کهنسال و کلاه شاهی دارد ملازمی در پشت سر او ایستاده است نفر اول پیاده قامتی بلندتر از دیگران و شال برشانه چپ، دست چپ برکمر و قبضه شمشیر و دست راست با زاویه قائمه مقابل بدن که احتمالا" شی نامشخص همچون میوه درخت کاج در دست گرفته است. 3 نفر بعدی دستان خود را به حالت گره خورده در برابر کمر گرفته‌اند.

تصویر پرندگانی که حلقه قدرت و فره شاهی را بین شاه سوار براسب و شاهک بلند قامت پیاده با لباس مجلل، در حالیکه دست چپ تکیه بر قبضه شمشیری استوار شده بر کمر و دست راست به حالت احترام بالا گرفته شده، بدون هیچ گونه نماد تزئینی تنها برای نمایش هیبت و هیمنه حضور شاه نقش شده است.

نقش برجسته خنگ اژدر ایذه مربوط به جایگزین شدن سبک چهره‌های روبرو و برافتادن چهره‌های نیمرخ در نقش برجسته‌‌های اشکانی است. در یک صحنه دیدنی در بیستون و نقش‌های شیمبار و تنگ سروک نیز این سبک به کار رفته است.

نقش برجسته خونگ اژدر در سال 1385 توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره 13580 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

منبع

اطلس تاریخ ایران پیش از اسلام، نقش برجسته خونگ اژدر