همایش «الگوواره (پارادایم) ریشه اصلی خاموشی و اوج‌گیری ....

به گزارش خبرنگار لیزنا، همایش «الگوواره (پارادایم) ریشه اصلی خاموشی و اوج گیری و افول کتابخانه ها و مراکز اسناد» در ساعت 8:30 دقیقه روز سه شنبه مورخ 29 آذر ماه 1390 در هتل پردیسان مشهد آغاز شد.

در ابتدای برنامه دکتر سعید رضائی شریف آبادی، رئیس انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران، به ایراد سخنرانی با عنوان  «به سوی یکپارچگی: نگاهی نو به استانداردهای کتابخانه ای و آرشیوی» پرداخت.

• پروژه هایی مانند World digital library ، Europeana و یا کنسرسیوم محتوای ملی کشور، نشاندهنده عزم جهانی، قاره ای و یا ملی بسوی یکپارچگی در دنیای رقمی است.

دکتر رضایی شریف آبادی در آغاز سخنرانی خود به این نکته اشاره کرد که: "قبل از رسیدن به بحث یکپارچگی ابتدا نگاهی به دنیای واقعی و فیزیکی گذشته و وضعیت حال کتابخانه ها و آرشیوها داشته باشیم. در قدیم الایام کتابخانه های بزرگ و آرشیوهای بزرگی داشتیم و کمابیش هم اکنون هم این مراکز وجود دارند که بصورت مستقل و جدای از هم فعالیت می کردند. در کتابخانه ها منابع کتابخانه ای، و در آرشیوها منابع آرشیوی ذخیره سازی و سازماندهی می شدند. اما هیچ ارتباطی میان شیوه های ذخیره سازی و یا استانداردهای سازماندهی آنها وجود نداشت.  البته تلاشهایی مانند MARC AMC با هدف یکپاچگی استانداردهای کتابخانه ای و آرشیوی نمونه ای است که با موفقیت همراه نبوده زیرا که درک دقیقی از اصول آرشیوی در تدوین این استاندارد وجود نداشت."

وی در ادامه سخنان خود به این نکته اشاره کرد : "اگر در دنیای فیزیکی شاهد ادغام کتابخانه ملی و آرشیو ملی ایران یا کانادا هستیم بدلیل این است که حامیان چنین تفکری اعتقاد دارند که هر دو سازمان، نهادهای دانش بنیان هستند و می توانند در یک سازمان تجمیع شوند. دکتر رضائی ادامه داد: اما در دنیای رقمی، یکپارچگی شتاب بیشتری پیدا کرده است. پروژه هایی مانند World digital library یا Europeana و یا کنسرسیوم محتوای ملی کشور، نشاندهنده عزم جهانی، قاره ای و یا ملی بسوی یکپارچگی در دنیای رقمی است.  را می کنیم در حقیقت صحبت از یکپارچگی است . در این پروژه ها هدف دسترسی به منابع رقمی از انواع منابع کتابخانه ای، آرشیوی، موزه ای، دیداری و شنیداری و سایر منابع اطلاعاتی مورد نیاز کاربران است."

• آنچه که انسان در دنیای وب بدنبال تحقق آن است شبیه سازی دنیای وب با مغز انسان است.

دکتر رضائی بیان کرد:  "دنیای وب هم به سوی یکپارچگی و با شتاب غیرقابل وصفی به سوی آینده در حرکت است. آینده ای که اکنون بصورت رویا وجود دارد. آنچه که انسان در دنیای وب بدنبال تحقق آن است شبیه سازی دنیای وب با مغز انسان است و یا دست یافتن به مغز جهانی. مثالهای دیگری در دنیای وب وجود دارد که حکایت از یکپارچی می کند از جمله وب معنائی و یا E_Science و E_Research . دنیائی که پژوهشگران به هرآنچه که نیاز دارند براحتی دست یابند و علم جدیدی تولید شود که نام آنرا علم مجازی یا علم الکترونیکی می نامند."

• کلید رسیدن به این دنیای جدید، ارتباط است و این ارتباط در سایه استانداردها بوجود خواهد آمد.

دانشیار گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه الزهرا(س) ضمن اشاره به استانداردهائی که در گذشته توسط کتابداران و آرشیوداران تهیه شده و هر کدام بصورت مستقل از دیگری راه خود را ادامه می دادند، تاکید کرد: "کلید رسیدن به این دنیای جدید، ارتباط است و این ارتباط در سایه استانداردها بوجود خواهد آمد. "در این راستا باید استانداردهایی وجود داشته باشد که بتواند منابع مختلف را به هم مرتبط کند. این استانداردها زیرساخت لازم را برای درک این مطلب فراهم خواهد کرد که متوجه باشیم منابع اطلاعاتی از یکدیگر مستقل نیستند و می توانند مکمل یکدیگر باشند. معاون سابق آرشیو ملی ایران در ادمه به این نکته اشاره کرد که موضوع ارتباط منابع به یکدیگر و اهمیت زمینه (Context) در شناخت بهتر منبع اطلاعاتی جایگاهی ویژه ای در اصول آرشیوی داشته و کتابداران باید از سابقه موضوع ارتباط و اصولی مانند احترام به نظم اولیه و احترام به منشاء در حوزه آرشو استفاده کنند."

• سلام بر RDA و خداحافظ AACR2

دکتر رضائی شریف آبادی در ادامه صحبتهای خود اظهار داشت:  "اگر FRBR  و یا RDA مورد استقبال کتابداران و همچنین آرشیوداران قرار می گیرد بدلیل نزدیک شدن این دو حوزه علمی به یکدیگر در موضوع ارتباط منابع و پرداختن به زمینه و شبکه ارتباطی منابع اطلاعاتی به یکدیگر است. بدون شک امروز استانداردهائی که منابع را مستقل از سایر منابع مرتبط می داند جایگاهی ندارد و به همین دلیل است که کتابهایی منتشر می شود شبیه این عنوان: «سلام بر RDA و خداحافظ »AACR2.»"

وی سخنرانی خود را با این جملات به پایان رساند که اگر قرار باشد به سوی مغز جهانی (Global Brain) در حرکت باشیم و دنیای مجازی آینده را به گونه ای طراحی کنیم که برشی از مغز خارق العاده انسان را که دنیای ارتباطات است شبیه سازی کنیم ناگزیریم که استانداردهائی طراحی کنیم که ارتباط بین عناصر اطلاعاتی حرف اول را بزند.

• محتوا حتی اگر تمام متن هم شود باز قابل جستجو نیست و برای دسترس پذیری آن فهرستنویس باید برای آن تولید اطلاعات کند

در ادامه همایش مهندس احمد محمد زاده، مدیر عامل شرکت نوسا، در موضوعات «اطلاعات، محتوا، دانش، سه مفهوم کاملا متفاوت»، «NosaBooks» و «الگوواره یا پارادایم» به سخنرانی پرداخت و گفت: "فضای بحث ما فضای فلسفی نیست و نمی خواهیم هر سه مورد اطلاعات محتوا و دانش را به طور جداگانه بررسی کنیم."

وی بیان کرد: "محتوا اطلاعات نیست و دانش نیز نیست بلکه آن چیزیست که  محقق یا نویسنده  می نویسد. نگهداری محتوا یا content جستجوی تمام متن را امکان پذیر می‌سازد؛ ولی‌ محتوا به تنهایی قابل جستجو نیست و قابل استفاده نخواهد بود."

محمد زاده تاکید کرد: "محتوا حتی اگر تمام متن هم شود باز قابل جستجو نیست و برای دسترس پذیری آن فهرستنویس باید برای آن تولید اطلاعات کند. "

وی گفت: "نگهداری اطلاعات توسط بانک اطلاعاتی‌ صورت می‌گیرد و از بهم پیوستن نگهداری محتوا و نگهداری اطلاعات کتابخانه دیجیتال تشکیل می­شود و به طور کلی می‌توان گفت از برقراری ارتباط بین المان‌های اطلاعاتی‌محتوا دانش تولید می­شود."

در ادامه مهندس محمد زاده به معرفی‌ «NosaBooks» پرداخت و افزود : "در این پروژه از ارتباطاتی که گفته شد، استفاده شده است. در این سایت منابع فارسی و لاتین در کنار هم قرار گرفته شده اند و قابل بازیابی هستند و در آن می‌توان مشخصات کتاب ، متن کامل یا خلاصه، محل نگهداری کتاب و غیره را مشاهده کرد."

وی بیان داشت: “برای کتاب‌های لاتین اطلاعات فهرست نویسی از کتابخانه کنگره ، محتوا از sgoogle book و معنا از ویکی‌پدیا گرفته شده است و نیز برای کتاب‌های فارسی اطلاعات فهرست نویسی از کتابخانه ملی،‌محتوا از خود شرکت و ناشران و معنا از ویکی‌پدیای فارسی گرفته شده است. “

• پارادایم در کار‌ها باعث افول می‌‌شود.

مهندس احمد محمد زاده اظهار داشت:" holding (اطلاعات موجودی) این کتب از سیمرغ صورت گرفته شده است و به وسیله آن می‌توان از محل کتاب و وضعیت امانت آن اطلاع پیداکرد."

مدیرعامل نوسا سپس به صحبت در رابطه با پارادایم‌ها پرداخت و بیان کرد : "ما سه وجه خلاقیت ، نو آوری و پارادایم را داریم ، ابتدا به خلاقیت می‌‌پردازیم. انسان یک سیستم باز است و گرایش به بی‌نظمی و یا تکامل در  مجموعه دستاورد‌های انسان توسط خلاقیت اندیشمندان بوده است و آن چه مانع خلاقیت می‌‌شود پارادایم است. "

• شکستن پارادایم‌ها در علم کتابداری اهمیت زیادی دارد.

محمد زاده ادامه داد: "پارادایم مجموعه قوانین مقررات و پیش فرض هایی است که الگو‌های باید و نباید را به وجود می‌‌آورد."

• یکی ‌از نمونه‌های شکستن پارادایم‌ها در علم کتابداری به وجود آمدن فهرستگان online است

وی افزود: "پارادایم در کار‌ها باعث افول می‌‌شود. این افول در مرکز اداری مشکل زیادی را به وجود نمی آورد ولی ‌در کارهای علمی ‌باعث از بین رفتن آن می‌‌شود. برای همین است که شکستن پارادایم‌ها در علم کتابداری اهمیت زیادی دارد."

مدیر عامل شرکت نوسا اذعان داشت: "یکی ‌از نمونه‌های شکستن پارادایم‌ها در علم کتابداری به وجود آمدن فهرستگان online است."

در پایان، مهندس محمد زاده به توضیح در رابطه با کتابخانه دیجیتال پرداخت: "این نوع کتابخانه دو جنبه دارد یکی ‌ورود اطلاعات و دیگری جستجو، در این نوع کتابخانه‌ها فایل‌های پراکنده جمع آوری می شود، سپس مدیریت می شود و در آخر به اطلاعات نمایشی تبدیل می شود  و این امکان را دارد که دسترس پذیری منابع را برای کاربران مختلف بر اساس IP آدرس  محدود کند و یکی ‌از امکانات جدید این گونه کتابخانه‌ها viewer  است ."

وی سپس توضیح کوتاهی درخصوص پورتال نوسا ارائه داد: " در حال حاضر دو پورتال نوسا و سیمرغ  با استفاده از نرم افزار منبع باز دات نت نیوک (DotNetNuke)  به منظور برطرف کردن نیازهای متفاوت سازمان‌های مختلف و کتابخانه‌های کوچک و بزرگ  به جامعه کاربران ایرانی ارائه شده است."

محمدزاده درخصوص طرح‌های قاف و سام بیان کرد: "نوسا با ارائه راه حل جامع و کامل طرح قاف و سام، مشکل مراکز اسناد و کتابخانه‌های کوچک را حل کرده و سرویسی با تمام امکانات نرم افزار جامع سیمرغ را در اختیار این گروه از کاربران قرار می‌دهد."

«الگوواره (پارادایم) ریشه اصلی خاموشی و اوج گیری و افول کتابخانه ها و مراکز اسناد»،دومین همایش از مجموعه همایش های سراسری و منطقه ای نوسا در سال 90، با حضور پژوهشگران، کارشناسان، دانشجویان و علاقمندان و دست‌اندرکاران حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی و علوم اطلاعات (IT) در ساعت 12 به کار خود پایان داد.

خبرنگار: شیما کاکوئی

منبع خبر:

http://www.lisna.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=7263:-l-r-&catid=57:1389-04-26-15-49-00