دکتر سعید رضایی: روز اسناد ملی هم موضوعیت دارد و هم متولی

روز اسناد ملی هم موضوعیت دارد و هم متولی

روز سه شنبه 30 شهریور 1389، دبیر محترم شورای فرهنگ عمومی کشور اعلام کرد که چون روز اسناد ملی (National Archives day) بهمراه بعضی از مناسبت­های دیگر موضوعیت خود را از دست داده­اند یا متولی ندارند،  از تقویم رسمی کشور برای سال 1390 هجری شمسی  حذف خواهد شد. بسیاری از کسانی که به جایگاه و اهمیت آرشیو ملی در جامعه واقفند از این خبر شوکه شدند. نمونه ای از این اعتراض ها را می­توان در نوشته های زیر یافت:

درخواست دکتر محسن جعفری مذهب برای قرائت فاتحه به این مناسبت

http://www.ilisa.blogfa.com/

تعجب دکتر فریبرز خسروی، معاون سابق اسناد ملی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، از بی اطلاعی دبیر شورای فرهنگ عمومی از اهمیت این روز و نشناختن متولی روز اسناد ملی

http://fkhosravi.com/?p=705

و بالاخره پرسش امیرعلی کشاورز که چرا روز اسناد ملی حذف شده با ذکر سابقه این روز

http://ir-archivist.blogsky.com/1389/07/01/post-152

یادم هست زمانی که در آرشیو ملی ایران انجام وظیفه می­کردم بارها به این نکته اشاره کردم که بسیاری از کشورها برای آنکه جایگاه آرشیو ملی خود را در جامعه ارتقاء دهند در بروشورهای تبلیغاتی خود برای جلب گردشگران به آرشیو ملی بعنوان یکی از  جاذبه های گردشگری اشاره می کنند.  فکر می کنم چند نمونۀ زیر برای اثبات ادعایم کفایت می کند:

1.       آرشیوملی زیمبابوه

http://travel.mapsofworld.com/zimbabwe/tourist-attractions-in-harare/

2.       آرشیوملی هند

http://www.hotels-new-delhi.com/tourist-attractions/museums-art-galleries/national-archive.html

3.       آرشیو ملی ترکیه

http://www.nationsonline.org/oneworld/turkey.htm

و حتی کشورهای تازه هویت یافته ای مانند آمریکا، کانادا و استرالیا نیز با قدمت حداکثر چندصد سالۀ خود، یکی از جاذبه های گردشگری را آرشیو ملی کشورشان معرفی می کنند

http://www.planetware.com/tourist-attractions-/washington-d-c-us-dc-wash.htm

http://www.ottawa.world-guides.com/ottawa_attractions.html

http://www.canberra.world-guides.com/canberra_attractions.html

آنوقت نباید از وارثین فرهنگ و تمدن چندهزار سالۀ ایران پرسید که آیا هرگز به فکر معرفی آرشیو ملی ایران- که حافظ هویت و تمدن ایران است- بعنوان جاذبۀ گردشگری بوده­اید؟  چرا این نهاد مهم را به جامعۀ ایرانی و گردشگران علاقمند به ایران معرفی نکرده اید؟ مگر نه اینکه این حداقل کاری است که می توان در حق آرشیوملی کشور کرد؟

حذف روز اسناد ملی از مناسبتهای رسمی کشور در حالی انجام می شود که بسیاری از کشورها روزی بنام روز اسناد ملی (روز آرشیو ملی) (National Archives Day) را در کشورشان جشن می گیرند که  مجال نام بردن از همۀ آنها در اینجا نیست.  تنها به گرامیداشت روز اسناد ملی در سه کشور زیر بعنوان نمونه بسنده می کنم:

1.       تونس

http://news.marweb.com/tunisia/entertainment/rich-agenda-celebration-national-archives-day.html

2.       یمن

http://www.yobserver.com/culture-and-society/1003861.html

3.       فیلیپین

http://www.highbeam.com/doc/1G1-190267651.html

در سالهای اخیر تلاش زیادی از سوی سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی ایران صورت گرفت تا با برگزاری همایش­ها، نمایشگاهها و مصاحبه­های رادیویی – تلویزیونی و مطبوعاتی توسط مسئولین ذیربط، جایگاه این نهاد حافظ گذشته را در جامعه ارتقاء دهند. سال جاری شاید یکی از فعالترین سالهای حیات آرشیوملی در برگزاری همایش­ها و نمایشگاههای مختلف به مناسبتهای مختلف بوده که شرکت کنندگان و بازدیدکنندگان فراوانی را هم داشته است.

راستی مگر نه اینکه یکی از عملکردهای اصلی تمبر در جامعه ترویج فرهنگ عمومی است؟  در بند دوم آئین نامه شورای تمبر جمهوری اسلامی ایران اینگونه آمده:

 «هدف از انتشار تمبرهای جاری و یادبود علاوه بر تامین نیازهای پستی کشور، طرح موضوعاتی است که با اهداف متعالی فرهنگ و انقلاب اسلامی، بر اساس سیاستها موافقت داشته باشد»

http://www.rasekhoon.net/Article/Show-26154.aspx

پس می توانیم نتیجه بگیریم که انتشار تمبر روز اسناد ملی در سال 1379=2000 در راستای اهداف متعالی فرهنگ و انقلاب اسلامی ایران بوده و یا بعبارتی در سطح ملی و بین المللی موضوعیت داشته است.

این تنها ایران نیست که به موضوعیت روز اسناد ملی و اهمیت آرشیو ملی پی برده است. بیش از 60 کشور دنیا از 80 سال پیش اقدام به انتشار تمبر با موضوعیت آرشیو ملی کرده اند: 

http://www.libraryhistorybuff.org/archives.htm

و حالا ما شاهد حذف روز اسناد ملی از مناسبتهای ملی کشور هستیم به بهانۀ آنکه دیگر موضوعیت و یا متولی ندارد؟ خوانندگان این سطور دربارۀ صحت  این ادعا قضاوت کنند.

                                                                             دکتر سعید رضائی شریف­آبادی

                                                              دانشیار دانشگاه الزهرا، معاون اسبق اسناد ملی

                                                                 و رئیس انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران